top of page

2mi3’nin Epidauros Notları

     ‘….Hayır Sokrates , Epidauros’tan , Asklepios şenliğinden geliyorum…’

         Böyle cevap veriyor İon  nereden geldiğini soran Sokrates’e , Platon’un kaleme aldığı yaklaşık M.Ö.390 yılında geçen diyalogda …

         Epidauros…Peloponnes Yarımadası’nda bulunan , Antik Yunan’ın en önemli hastane-tapınak şifa merkezi . Adında şifa ve hastane geçer de Tanrı Asklepios’tan ayrı düşünülebilir mi hiç ? Tabii ki hayır…Zaten Asklepios’un burada doğduğuna inanılır , O’nun adından dolayı tapınak-hastaneye Asklepion adı verilir .

         Bahsi geçmişken Asklepios kimdir ? Asklepios ,12 Olympos Tanrısı içerisinde yer almasa da Yunan Mitolojisi’nde önemli bir yere sahiptir . Doğumu üzerine farklı tradisyonlar olmasına rağmen  Apollon ile Tesalya Kralı Phlegyas’ın kızı Koronis’ten dünyaya geldiği bütün anlatılanlarda ortaktır . Koronis’in Asklepios’u Epidauros’taki Myrtion dağında doğurduğu rivayet edilir . Tabii Asklepios’un tıp üzerine gitmesinde en büyük rolü Kentauros Kheiron oynar . Çünkü Koronis’in Apollon’u aldatması üzerine Apollon Koronis’i öldürür ve Asklepios’u alarak büyütmek üzere Kheiron’a teslim eder . Asklepios ,Kheiron’dan öğrendikleri üzerine giderek tıp alanında gelişir hatta ölüleri diriltmeye başlar . Bu mucizelerinde  Athena’dan aldığı Medusa’nın kanı önemli bir rol oynar . Fakat ölüleri diriltmesi Zeus’un dikkatini çeker ve dünyanın dengesini bozduğu gerekçesiyle Asklepios’u yıldırımıyla çarparak öldürür ,  sonra da Yılancı Takım Yıldızı olarak gökyüzündeki yerini verir . Asklepios Anadolu topraklarında Lokman Hekim ile de özdeşleştirilir ve efsanesi Şahmeran’a kadar uzar .

asklepios-ve-2mi3.jpg

        Epidauros’un bir şifa merkezi olması Asklepios’tan öncesine dayanır . Yapılan araştırmalara göre 12 Tanrı inancının Antik Yunan üzerinde etkili olmasından  evvel Epidauros gene bir şifa , gene bir kült merkezidir . İ.Ö.16 y.y.’da Erken Miken Dönemi’nde burada Maleatas adına bir kült oluşmuştur . Maleatas şifa verdiğine inanılan özel bir insandır ve adına Kynortion dağında bir ibadet yeri yapılır . Zamanla 12 Tanrı inancı yerleşmeye başlayınca bu kült Apollon ile yer değişir . Fakat Maleatas ismi Apollon ile birlikte anılarak Apollon Maleatas olarak yerleşir . Daha sonra bu kült yerini Asklepios’a bırakır.

asklepion-epidauros.jpg

Asklepion Kalıntıları , Epidauros

         Epidauros’un bir şifa merkezi olarak etkin olduğu dönemde buraya gelenlerin uyması gereken birtakım kurallar vardır . Öncelikle gelenler buranın kutsal bir alan olduğunu unutmamalı ,kendilerini Tanrı Asklepios’a adamalı , temiz olmalıdır . Hatta tapınak alanı içerisinde bir kadının doğurması veya birinin ölmesi de yasaklanmıştır . Bu durumdaki kişiler alanın dışarısına çıkarılmıştır.

Asklepion’a girecek olanlar ,Kutsal Yol’dan geçerler ve Kutsal Çeşme’de temizlenerek arınırlar . Apollon ve Asklepios’a adanılan adaktan sonra içeri girebilirler . Şifa bulmak isteyenler alanda bulunan ‘Abato’ isimli kısımda bir gece uyurlar . Sonuç olarak Asklepios rüyalarına girerek onları iyileştirir veya iyileşmelerinin yolunu gösterir.

epidauros-map.jpg

 Epidauros Planı

         Yapılan kazılarda bulunan tabletlerin bir kısmında Epidauros’ta gerçekleşen mucizelerin kaydı yeralmaktadır . Bunların birkaçından bahsedelim.

         ‘Dilsiz bir çocuk babası tarafından iyileşmesi ,konuşabilmesi , için tapınağa getirilir . Sunulan adaklar ve ayinler sonrasında tapınak rahibi çocuğun babasına dönerek  ‘tedavi masraflarını bir yıl içerisinde ödemeye söz veriyor musun? ‘ diye sorar . Aniden çocuk ‘söz veriyorum’ diye cevap verir.’

         İkinci bir mucize ise çocuğu olmayan , Nikoboule adında bir kadın üzerinedir . Bu kadın buraya gelir ve Abato’da uyuduğu sırada rüyasına yılanıyla birlikte Asklepios gelir . Yılan kadınla yatar . O yıl içerisinde kadın iki oğlan doğurur.Bunlar gibi daha birçok mucizeler kayıt altına alınmıştır.

         Paganizm her ne kadar Hristiyanlıkla birlikte Yunanistan’da yok olsa da Epidauros’taki Asklepios kültü birkaç yüzyıl daha devam etmiştir.

 

         Epidauros kentindeki Asklepion’un yanı sıra mimar Polykleitos’un yaptığı Tiyatro’da büyük önem taşır . İ.Ö.4. yy’da yapılmış olan bu tiyatro günümüze kadar mükemmel bir şekilde korunarak ulaşmıştır . Hatta Epidauros şenliklerinde halen etkin olarak kullanılmaktadır .

epidauros-tiyatro-2mi3.jpg

Epidauros Tiyatrosu

         Epidauros Tiyatrosu döneminin özelliklerini en iyi yansıtan mimarilerden biridir . Sahne’nin tam ortasında bulunan daire şeklindeki mermerin üzerinden söylenen tek fısıltı bile en üst sıralardan rahatça duyulabilmektedir . İlk başta 34 sıra olarak düzenlenen tiyatro , Roma Dönemi’nde 21 sıra daha eklenerek genişletilmiştir . Tiyatro’nun planını aşağıdaki çizimde inceleyebilirsiniz .

epidauros_plan.jpg

         Epidauros’un ismi  birçok önemli kitapta geçmektedir…Şansıma orayı ziyaret ettiğim sırada Plutarkhos’un ‘Yaşamlar XXI , Lysandros-Sulla ‘ eserini okuyordum …

         Şöyle diyor Plutarkhos Sulla için : ‘Bundan başka , savaş için çok paraya gereksinimi olduğundan Yunanistan’ın dokunulması günah olan yerlerine bile el uzattı ,kimi zaman Epidauros’tan ,kimi zaman Olympia’dan en değerli ,en güzel kutsal armağanları getirtti….’

          Platon’un , Plutarkhos’un , Pausanias’ın eserlerinde adını geçirdiği Epidauros üzerine ben de bir iki kelime söyleyebildiysem ne mutlu bana ….

   ( Nisan 2011 Yunanistan Gezisi Notlarımdan… )

25.04.2011

 

Yazan : Dimitri Daravanoğlu

Fotoğraflar : Dimitri Daravanoğlu

 Kaynakça :

1-) Platon , Ion Şiir Üzerine , Çev.Nihal Petek Boyacı , Kabalcı Kitabevi , İstanbul , Nisan 2011

2-) Charitonidou Angeliki , Epidaurus , Clio Editions

3-) Grimal P. , Mitoloji Sözlüğü , Çev.Sevgi Tamgüç , Sosyal Yayınlar , İstanbul ,1997

4-) Plutarkhos , Yaşamlar XXI , Çev.Ayşe Sarıgöllü -Nilüfer Gürsoy , Cumhuriyet Yayınları , 1999

5-) http://www.greatbuildings.com/buildings/Theater_at_Epidauros.html

6-) http://en.wikipedia.org/wiki/Epidaurus

bottom of page